Processing math: 49%

Dobre uporządkowanie

Dobre uporządkowanie



Przypomnijmy, że zbiorem dobrze uporządkowanym nazywamy zbiór częściowo uporządkowany, w którym każdy niepusty podzbiór ma element najmniejszy. Wynika stąd, że również w całym zbiorze musi istnieć element najmniejszy, o ile tylko zbiór jest niepusty.

Przykład 2.1.

Przykładem zbioru dobrze uporządkowanego jest zbiór N uporządkowany, przez . Zasada minimum, wykład 7 "Konstrukcja von Neumanna liczb naturalnych, twierdzenie o indukcji, zasady minimum, maksimum, definiowanie przez indukcje", Twierdzenie 5.2 mówi, że w każdym podzbiorze N istnieje element najmniejszy, a więc, że ten porządek jest dobry.

Ćwiczenie 2.2

Udowodnij, że każdy dobry porządek jest porządkiem liniowym.


Zbiory dobrze uporządkowane mają bardzo specyficzną strukturę. Jedną z własności jest istnienie następników dla prawie wszystkich elementów.

Definicja 2.3.

W zbiorze uporządkowanym (X,) element y nazywamy następnikiem elementu x, jeśli xy, xy oraz każdy element silnie większy od x jest nie mniejszy od y (czyli (xzxz)yz).

Ćwiczenie 2.4

Podaj przykład zbioru uporządkowanego, w którym żaden element nie ma następnika.

Twierdzenie 2.5.

W zbiorze dobrze uporządkowanym każdy element, który nie jest elementem największym, ma następnik.

Dowód

Niech (X,) będzie zbiorem dobrze uporządkowanym. Niech x będzie dowolnym elementem zbioru X, który nie jest elementem największym. Zdefiniujmy zbiór A następująco:

A={yX:x<y}.

Zbiór A jest niepusty, gdyż x nie jest elementem największym. Ponieważ X jest dobrze uporządkowany, to w zbiorze A istnieje element najmniejszy, nazwijmy go y. Pokażemy, że jest następnikiem x. Ponieważ yA, to x<y. Weźmy dowolny element zX, który jest silnie większy od x. Wtedy z musi należeć do A, a więc ponieważ y jest najmniejszy w A, to yz. Wobec tego y jest następnikiem elementu x.

Definicja 2.6.

Element zbioru dobrze uporządkowanego nazywamy elementem granicznym, jeśli nie jest następnikiem, żadnego elementu.

Ćwiczenie 2.7

Podaj przykład zbioru uporządkowanego liniowo, w którym każdy element ma następnik, a zbiór nie jest dobrze uporządkowany. Czy zbiór tak uporządkowany może mieć element najmniejszy?

Pokażemy teraz, że każdy zbiór (X,) dobrze uporządkowany jest podobny do pewnej rodziny zbiorów uporządkowanych przez inkluzję.

Definicja 2.8.

Niech (X,) będzie zbiorem uporządkowanym. Zbiór AX nazywamy przedziałem początkowym (X,) jeśli

xAyX(yxyA).

Czyli A jest przedziałem początkowym, jeśli wraz z każdym swoim elementem zawiera także wszystkie elementy zbioru X, które są od niego mniejsze. Będziemy używać następujących oznaczeń, dla x0X niech:

O(x0)={xX:x<x0}

oraz:

¯O(x0)={xX:xx0}.

Zbiór ¯O(x0) będziemy nazywać domkniętym przedziałem początkowym.

Twierdzenie 2.9.

Jeśli (X,) będzie zbiorem dobrze uporządkowanym. Wtedy każdy jego przedział początkowy, różny od X, jest postaci {xX:x<x0}, dla pewnego elementu x0X (czyli każdy przedział początkowy jest postaci O(x0)).

Dowód

Niech A będzie przedziałem początkowym X różnym od X. Wtedy zbiór XA jest niepusty i jest podzbiorem X, więc posiada element najmniejszy, oznaczmy go przez x0. Pokażemy, że A=O(x0). Przypuśćmy, że istnieje element yX taki, że yA oraz x0y. Wtedy ponieważ A jest przedziałem początkowym, to x0 również musiałby być elementem A, co jest sprzeczne z tym, że x0XA. Wobec tego wszystkie elementy A są silnie mniejsze od x0. Przypuśćmy teraz, że istnieje element yX, który jest silnie mniejszy od x0 i nie należy do A. Wtedy yXA i ponieważ jest silnie mniejszy od x0, to dostajemy sprzeczność z faktem, że x0 jest najmniejszy w tym zbiorze. Wobec tego zbiór A składa się dokładnie z elementów silnie mniejszych od x0, co oznacza, że A=O(x0).

Ćwiczenie 2.10

Podaj przykład zbioru dobrze uporządkowanego X, w którym istnieje przedział początkowy różny od X, który nie jest postaci {xX:xx0} (uwaga! nierówność jest słaba).


Ćwiczenie 2.11

Udowodnij, że dla każdego dobrego porządku (X,) istnieje funkcja, która niepustym podzbiorom X przypisuje ich element najmniejszy. Funkcje tę nazywamy min.

W poniższym twierdzeniu przedstawiamy konstrukcję rodziny zbiorów uporządkowanej przez \displaystyle \subset podobnej do danego zbioru dobrze uporządkowanego.

Twierdzenie 2.12

Niech \displaystyle (X,\leq) będzie zbiorem dobrze uporządkowanym, a \displaystyle \mathcal{R} będzie zbiorem jego istotnych przedziałów początkowych. Wtedy \displaystyle (X,\leq) jest podobny do \displaystyle (\mathcal{R},\subseteq) .

Dowód

Zdefiniujmy funkcję \displaystyle f:X \rightarrow \mathcal{R} , tak aby \displaystyle f(x)=O(x) . Pokażemy, że ta funkcja ustala podobieństwo. Pokażemy po kolei, że jest suriekcją , iniekcją oraz że jest monotoniczna:

  1. Suriektywność funkcji \displaystyle f wynika z Twierdzenia 2.9 (patrz Twierdzenie 2.9).
  2. Weźmy dowolne \displaystyle x,y \in X takie, że \displaystyle x < y . Wtedy z definicji \displaystyle x \in O(y) oraz \displaystyle x\notin O(x) , a więc \displaystyle f(x)\neq f(y) .
  3. Weźmy dowolne \displaystyle x,y \in X takie, że \displaystyle x < y . Weźmy dowolny \displaystyle z\in f(x) .

Oznacza to, że \displaystyle z\in O(x) , a więc \displaystyle z < x . Wtedy również \displaystyle z < y , a więc \displaystyle z\in O(y)=f(y) . Wobec dowolności wyboru \displaystyle z otrzymujemy \displaystyle f(x) \subset f(z) , a więc funkcja \displaystyle f jest monotoniczna.

Zauważmy, że własność bycia dobrym porządkiem jest przenoszona przez podobieństwo porządków.

Ćwiczenie 2.13

Jeśli porządki \displaystyle (X,\leq_X) oraz \displaystyle (Y,\leq_Y) są podobne, to \displaystyle (X,\leq_X) jest dobry wtedy i tylko wtedy, gdy \displaystyle (Y,\leq_Y) jest dobry.

Ćwiczenie 2.14

Dla zbiorów uporządkowanych \displaystyle (X,\leq_X) , \displaystyle (Y,\leq_Y) porządek leksykograficzny \displaystyle \prec \subset X\times Y definiujemy tak, że:

\displaystyle (a,b) \prec (c,d) \Leftrightarrow (a\leq_X c) \vee (a=c \wedge b\leq_Y c),

Dla zbiorów \displaystyle \{0,1\},\mathbb{N}, \mathbb{Z}, \mathbb{R} uporządkowanych w naturalny sposób, sprawdź, czy następujące ich produkty są dobrze uporządkowane:

  1. \displaystyle \{0,1\} \times \mathbb{N} ,
  2. \displaystyle \mathbb{N} \times \mathbb{N} ,
  3. \displaystyle \mathbb{Z} \times \mathbb{N} ,
  4. \displaystyle \mathbb{N} \times \mathbb{Z} .

Ćwiczenie 2.15

Rozważmy dwa porządki \displaystyle \ll,\prec na zbiorze \displaystyle \mathbb{N} \times \mathbb{N} zdefiniowane w następujący sposób:

\displaystyle (a,b)\prec(c,d) \Leftrightarrow (a < c) \vee (a=c \wedge b\leq d)
\displaystyle (a,b)\ll (c,d) \Leftrightarrow (a=b=0) \vee (\neg(a=b=0) \wedge ((a < c) \vee (a=c \wedge d\leq b))).

Czy porządki te są podobne?


Ćwiczenie 2.16

Czy porządek leksykograficzny na zbiorze \displaystyle \{0,1\}^* jest dobrym porządkiem. (Zbiór \displaystyle \{0,1\}^* to zbiór wszystkich skończonych ciągów złożonych z 0 i 1. Porządek leksykograficzny na takim zbiorze definiujemy jako \displaystyle x\prec y , jeśli \displaystyle x jest prefiksem \displaystyle y lub jeśli na pierwszej współrzędnej, na której się różnią w \displaystyle x występuje 0, a w \displaystyle y występuje 1.)